Problemy zdrowotne powiązane z dietą ubogą w błonnik:

Układ krążenia

choroby serca, nadciśnienie, udary, wylewy krwi do mózgu, żylaki, wysoki poziom cholesterolu

Układ trawienny

zaparcia, hemoroidy, rak okrężnicy, zapalenie okrężnicy, zespół jelita nadwrażliwego, choroba Crohna, polipy jelita grubego

Przemiana materii

nadwaga, cukrzyca, kamienie nerkowe, kamienie żółciowe, dna moczanowa

Inne

próchnica, stwardnienie rozsiane, zła kondycja skóry, zaburzenia immunologiczne, anemia złośliwa

Błonnik zwany też włóknem pokarmowym stanowi tę część żywności pochodzenia roślinnego, która jest odporna na strawienie w przewodzie pokarmowym człowieka. Dzięki temu spełnia on niezwykle istotna rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu.

Rodzaje Błonnika

Błonnik (włókno pokarmowe) występuje w naturze pod wieloma postaciami.
Ze względu na zasadniczy charakter jego funkcji w przewodzie pokarmowym wynikających z jego zdolności do rozpuszczania się w wodzie. Podzielono więc błonnik na rozpuszczalny w wodzie i nierozpuszczalny w wodzie.

Błonnik rozpuszczalny w wodzie – charakteryzuje się on dużą zdolnością do rozpuszczania w wodzie tworząc rodzaj galaretowatego żelu dużej objętości. Ten rodzaj błonnika to pektyny. Jest to błonnik przeważnie pochodzenia owocowego, ale nie tylko. Najskuteczniejsze błonniki pektynowe to pektyna jabłkowa, grejpfrutowa i owsiana.

Błonnik nierozpuszczalny w wodzie – charakteryzuje się on zdolnością do pochłaniania wody i pęcznienia oraz mechanicznego stymulowania ścian jelita, co pobudza je do wykonywania delikatnych ruchów perystaltycznych. Ten rodzaj błonnika to celulozy występujące głównie w liściastych warzywach, grochu, fasoli oraz w łuskach nasion lnu, babki płesznika (psyllium), otrębach.

Fizjologiczne role poszczególnych rodzajów błonnika.

Błonnik pektynowy (rozpuszczalny w wodzie) tworzy rodzaj galaretowatego żelu wyściełającego ściany przewodu pokarmowego, zapobiega drażnieniu ścianek przez trawiony pokarm a także jego przyklejaniu się (co zapobiega niestrawności i gniciu). Ten rodzaj trudno przepuszczalnej błony spowalnia wchłanianie cukru z pożywienia (co daje dłużej trwające uczucie sytości po posiłku i zmniejsza wydzielanie insuliny). Zadaniem błonnika pektynowego, żelującego się w jelitach jest też „kontrolowanie” uwadniania się masy kałowej, zapobiegając ich nadmiernemu wysuszeniu, które prowadzi do wydłużonego zalegania stolca co stanowi ryzyko powstania stanów zapalnych oraz zaparć.
Błonnik celulozowy (nierozpuszczalny w wodzie) pochłania w siebie bardzo duże ilości wody, pęczniejąc i zwiększając swoją objętość, co w zasadniczy sposób zwiększa objętość stolca (np. babka płesznik potrafi zwiększyć swoją objętość nawet 15-krotnie). Jednocześnie jego twarda nie mieszająca zewnetrzna struktura delikatnie podrażnia ścianki jelit i stymuluje do odpowiedniego przesuwania pokarmu w dół przewodu pokarmowego.
Do prawidłowej pracy układu pokarmowego niezmiernie istotne są proporcje tych dwóch rodzajów błonnika. Fizjologicznie idealne proporcje usuwające skutecznie zaparcia i przywracające normalną pracę jelit to 60% błonnika pektynowego i 40% błonnika celulozowego.

Korzyści zdrowotne z przyjmowania dwóch rodzajów błonnika pokarmowego w odpowiednich proporcjach.

Układ trawienny

Obie frakcje błonnika wywierają niezwykle korzystny wpływ na układ trawienny dzieląc się funkcjami i wzajemnie uzupełniając.

1. masa i czas zalegania stolca – ułatwia jego przesuwanie ku dołowi przewodu pokarmowego, podrażniając mechanicznie ścianki jelit informują o konieczności wypychania go w niższe partie. Otaczając stolec galaretowatym żelem nadaje mu właściwy poślizg i zapobiega powstaniu gnijących nie strawionych resztek. Takie działanie umożliwia fizjologiczne trawienie i wypróżnianie się w krótszym czasie. Zaleganie mas kałowych w przewodzie pokarmowym umożliwia właściwe przyswajanie składników odżywczych, a odpowiednia masa stolca zapewnia poprawne odstępy między wypróżnieniami.
2. odpowiednia ilość błonnika w diecie promuje rozwój korzystnej flory bakteryjnej. Przy małej jego ilości następuje nadmierny rozwój szkodliwych bakterii, co na przestrzeni lat ma bardzo niekorzystne konsekwencje dla funkcjonowania jelit i całego organizmu.